24 مه 2022 - طبق مطالعه ای که در ژورنال eLife منتشر شد، دانشمندان نشان داده اند که پیری طبیعی مغز در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 پیشرونده، تقریباً 26 درصد در مقایسه با افراد بدون این بیماری، تسریع می گردد.

نویسندگان رابطه ی بین پیری معمولی مغز و آنچه در دیابت نوع 2 مشاهده می شود را ارزیابی کرده و مشاهده نمودند که دیابت نوع 2 از یک الگوی تخریب عصبی مشابه با پیری پیروی می کند، اما تخریب عصبی را تسریع می کند. یکی از پیامدهای مهم این یافته این است که حتی پیری معمولی مغز ممکن است منعکس کننده تغییرات در تنظیم گلوکز مغز توسط انسولین باشد.

نتایج همچنین نشان می دهد که از زمان بروز دیابت نوع 2 تا زمان تشخیص رسمی آن، ممکن است آسیب ساختاری قابل توجهی به مغز وارد شده باشد. بنابراین، ابداع یا استفاده از روش‌هایی با حساسیت بالا، برای تشخیص تغییرات مرتبط با دیابت در مغز، ضروری است.

در حال حاضر شواهدی قوی وجود دارد که دیابت نوع 2 را با زوال شناختی مرتبط می کند، با این حال تعداد کمی از بیماران در حال حاضر تحت یک ارزیابی شناختی جامع به عنوان بخشی از مراقبت های بالینی خود قرار می گیرند. از سوی دیگر تمایز بین پیری طبیعی مغز که در میانسالی شروع می شود و پیری مغز ناشی از دیابت یا تسریع آن می تواند دشوار باشد. تا به امروز، هیچ مطالعه ای به طور مستقیم تغییرات عصبی در طول عمر افراد سالم را با تغییراتی که افراد هم سن مبتلا به دیابت تجربه کرده اند، مقایسه نکرده است.

بوتوند آنتال، نویسنده ی اول این مقاله، دانشجوی دکترای گروه مهندسی پزشکی، در دانشگاه استونی بروک، در نیویورک، گفت: ارزیابی‌های بالینی معمول برای تشخیص دیابت معمولاً بر روی قند خون، سطح انسولین و درصد توده ی بدنی متمرکز است. با این حال، اثرات عصبی دیابت نوع 2 ممکن است سال‌ها قبل از اینکه با معیارهای استاندارد شناسایی شوند، خود را نشان ‌دهند، بنابراین قبل از تشخیص دیابت نوع 2 با آزمایش‌های مرسوم، بیماران ممکن است دچار آسیب غیرقابل برگشت مغزی شده باشند.

برای تعریف تأثیر دیابت بر مغز بیش از آنچه که بر اثر پیری طبیعی رخ می دهد، محققان از بزرگترین مجموعه داده‌های ساختار و عملکرد مغز در طول عمر انسان استفاده کردند: داده‌های بیوبانک بریتانیا که شامل اطلاعات مربوط به 20000 فرد 50 تا 80 ساله است. این مجموعه داده ها شامل اسکن‌های مغزی و اندازه‌گیری‌های عملکرد مغز است و شامل داده‌های افراد سالم و افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می باشد. محققان از این داده ها برای تعیین اینکه کدام تغییرات مغزی و شناختی مختص دیابت است و نه صرفاً پیری، استفاده کرده و سپس با مقایسه ی این نتایج با نتایج یک متاآنالیز از نزدیک به 100 مطالعه ی دیگر، این موضوع را تأیید کردند.

تجزیه و تحلیل آنها نشان داد که پیری و دیابت نوع 2 هر دو باعث تغییراتی در عملکردهای اجرایی مانند حافظه کاری، یادگیری و تفکر انعطاف پذیر و تغییر در سرعت پردازش مغز می شوند. با این حال، کاهش عملکرد اجرایی در افراد مبتلا به دیابت،13.1٪ فراتر از اثرات مربوط به سن بود، و کاهش بیشتری در سرعت پردازش آنها در مقایسه با افراد همسن بدون دیابت رخ داده بود( 6.7 درصد بیشتر). متاآنالیز آنها از سایر مطالعات نیز این یافته را تأیید کرد: افراد مبتلا به دیابت نوع 2، بطور مداوم و قابل توجهی عملکرد شناختی پایین تری در مقایسه با افراد سالم هم سن خود و با تحصیلات مشابه داشتند.

محققان همچنین ساختار و فعالیت مغز را بین افراد مبتلا به دیابت و بدون دیابت با استفاده از اسکنMRI  مقایسه کرده و متوجه ی کاهش ماده خاکستری مغز با افزایش سن، بیشتر در ناحیه ای به نام جسم مخطط شکمی[1] - که برای عملکردهای اجرایی مغز حیاتی است، شدند. با این حال، افراد مبتلا به دیابت، کاهش شدیدتری در ماده خاکستری فراتر از اثرات معمول مربوط به سن داشتند: 6.2 درصد کاهش بیشتر در ماده خاکستری در جسم مخطط شکمی، و همچنین از دست دادن ماده خاکستری در سایر مناطق در مقایسه با پیری طبیعی.

در کل این نتایج نشان می دهد که الگوهای تخریب عصبی مرتبط با دیابت نوع 2 به شدت با الگوهای پیری طبیعی همپوشانی دارند، اما تخریب عصبی در دیابت نوع 2 تسریع می شود. علاوه بر این، این اثرات بر عملکرد مغز با افزایش طول مدت ابتلا به دیابت شدیدتر بود. در واقع، پیشرفت دیابت با تسریع 26 درصدی پیری مغز مرتبط بود.

دکتر Lilianne Mujica-Parodi، نویسنده ارشد این مقاله و مدیر آزمایشگاه نورودیاگنوستیک محاسباتی در دانشگاه استونی بروک، در نتیجه گیری این مقاله، اظهار داشت: یافته های ما نشان می دهد که دیابت نوع 2 و پیشرفت آن ممکن است با تسریع پیری مغز مرتبط باشد، این موضوع به طور بالقوه می تواند به دلیل به خطر افتادن دسترسی به انرژی(گلوکز) در دیابت باشد که باعث تغییرات قابل توجهی در ساختار و عملکرد مغز می شود. ممکن است این آسیب قبل از تشخیص رسمی دیابت، آغاز شده باشد. اما تصویربرداری از مغز می تواند یک معیار بالینی ارزشمند برای شناسایی و نظارت بر اثرات عصبی شناختی مرتبط با دیابت، ارائه دهد. نتایج ما بر نیاز به تحقیق در مورد نشانگرهای زیستی در مغز برای دیابت نوع 2 و استراتژی های درمانی که به طور خاص اثرات عصبی شناختی این بیماری را هدف قرار می دهند، تاکید می کند.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2022-05-diabetes-brain-aging-cognitive-decline.html